Związane skrzydła. Dlaczego polskie samoloty spadają. Raport pilota

Recenzje książki: Związane skrzydła. Dlaczego polskie samoloty spadają. Raport pilota (4) Poniższe recenzje mogły powstać po przekazaniu recenzentowi darmowego egzemplarza poszczególnych utworów bądź innej zachęty do jej napisania np. zapłaty.

1. Przegląd Morski Artur Jabłoński, 2011-12

   Po lekturze „Związanych skrzydeł” czułem zmęczenie i frustrację. Nie były one spowodowane poziomem tej książki – jest ona napisana niezwykle sprawnie. Bulwersuje jej treść.
   
   Statystyki pokazują, że jednym z najchętniej czytanych, nie tylko przez Polaków, typów literatury są wspomnienia, dzienniki, reportaże itd. W cudzych przeżyciach tkwi ogromna siła, dla dzisiejszego odbiorcy niezwykle ważna staje się bowiem autentyczność historii. Zdarza się nawet, że postaciom fikcyjnym dorabia się niby-autentyczne biografie, byle stworzyć symulację prawdziwości. Chciałbym, żeby opowieść Roberta Zawady należała właśnie do tej ostatniej kategorii. Obraz całkowitego, wielostronnego rozkładu polskiego lotnictwa, który się z niej wyłania, jest bowiem przerażający.
   
   Narracja
   
   W mojej opinii auto mógłby spokojnie startować w szranki z niektórymi polskimi współczesnymi pisarzami. Styl ma iście żołnierski – układane przez niego zdania są krótkie, zbudowane w sposób prosty, lecz jednocześnie konkretne, a kiedy trzeba – dosadne. Jego narracja jest bardzo płynna. Dzięki temu całość czyta się niezwykle szybko i z niekłamaną przyjemnością, a jednocześnie – przez treści w niej zawarte – zszokowaniem.
   Wracając wraz z autorem do jego pierwszych dni w karierze pilota, kolejnych szkoleń i doświadczeń, awansów, poznajemy zacofanie polskich służb lotniczych. Każdy negatywny aspekt, który napotyka on na swojej drodze, rozczarowanie, które przeżywa, przedstawia nam, próbując odtworzyć swoje ówczesne myśli. Widać oczywiście tendencję do uwypuklania szczególnie kolących aspektów, jednak nikogo to nie powinno dziwić – taki jest w końcu cel tej książki. Pokazać serię niedawnych katastrof, z największą na czele – smoleńską, jako konsekwencję fatalnego stanu polskiego lotnictwa od dobrych kilkudziesięciu lat.
   Widać bardzo elegancki zabieg kompozycyjny. Początkowo wszelkie wady „systemu” są podkreślane mocniej niż w dalszej części książki, by uwidocznić tkwiący w nich absurd, niedowierzanie samego szkolonego pilota. Z czasem głos oburzenia nieco się wytłumia, uspokaja i Zawada pozwala przemawiać faktom, które bulwersują wystarczająco. Odzwierciedla to zapewne całkiem wiernie mechanizm identyczny z tym, który musiał zajść w świadomości samego autora. Otaczająca go rzeczywistość lotnicza nie spełnia jego ówczesnych standardów, z czasem jednak i on, nie widząc innej drogi, szans na poprawę, do nich przywykł, a w pewnym, krótkim bo krótkim, ale jednak zaistniałym okresie, sam się do nich stosował, równając w dół do braku zaangażowania itd.
   Bardzo dobrym pomysłem na jeszcze większe obnażenie ewidentnych, a lekceważonych przez wszystkich zainteresowanych, braków naszego lotnictwa było skontrastowanie standardów polskich z zachodnimi, szczególnie amerykańskimi. Autor miał ku temu świetną podstawę, ponieważ wielokrotnie uczestniczył w szkoleniach organizowanych przez Amerykanów, które okazywały się, wobec niedostatków na własnym terenie, kluczowe dla dalszego rozwoju jego kariery. Zestawienie z USA pozwala zwrócić większą uwagę na aspekt psychologiczny problemu lotnictwa polskiego, wynikający z mentalności wyższej kadry. Brak zaangażowania, lenistwo, bylejakość są na porządku dziennym, co dla żołnierzy zachodnich jest nie do pomyślenia.
   
   Inne światy
   
   Następujące po sobie opisy polskich i amerykańskich realiów szkoleniowych, to jak gdyby dwa odmienne światy. Choć Zawadzie od początku wiele rzeczy się nie podobało i wydawało słabo zorganizowanych, to dopiero zetknięcie z perfekcyjnie realizowanym programem treningowym naszych partnerów przybiło gwóźdź do trumny.
   Autor był zaskoczony ich planem, w którym każde działanie było logiczne i spójne. Od kandydatów wymagano doskonałego przygotowania, inaczej niż w Polsce: „Wcześniej też lataliśmy w załodze, ale nigdy nie omawialiśmy lotu tak szczegółowo. Współpraca ograniczała się do tego, że dowódca wydawał polecenia innym członkom załogi, jeśli nie dawał sobie rady albo jeśli samemu nie chciało mu się zbyt wiele robić. Nawigator był odpowiedzialny za to, żeby się nie zgubić[…], a drugi pilot sprawdzał poziom paliwa i nerwowo wyczekiwał, aż dowódcy znudzi się pilotowanie i da mu trochę potrzymać”.
   Absurdalne posunięcie polskich władz, które, tłumacząc się geniuszem naszych pilotów, skróciły ich szkolenie z sześciu do trzech miesięcy, tnąc w ten sposób koszty, nie zostaje przyjęte przez zagranicznych, nieprzyzwyczajonych do bylejakości instruktorów. Przyjęto wobec tego, że część zajęć odbędzie się, w ramach oszczędności, w Polsce. Jak się okazuje, szkoleniowcy byli zdumieni, także tym, że z Internetu mogli skorzystać wyłącznie we własnych hotelu. Nie wspominając już nawet o niedostatkach sprzętowych czy wątpliwym stanie technicznym i jakości dostępnego sprzętu.
   To zagraniczny kolega wytknął autorowi książki, że bardziej powinien się przejąć niemożnością odbycia ćwiczeń: „Jak to czym się martwimy? Robert! Przecież w te ćwiczenia zaangażowane jest tyle sił. Tylu ludzi siedzi poza domami i czeka, tyle okrętów stoi w morzu i czeka, tyle pieniędzy wydajemy z każdą minutą czekania. To pieniądze ludzi, podatników. To jest przykre, że musimy je tak trwonić, a najgorsze, że nie mamy na to wpływu”.
   
   Przykład idzie z góry
   
   Winy za brak zaangażowania nie ponoszą tylko sami szkoleni, lecz przede wszystkim ich przełożeni, co Zawada stara się wielokrotnie pokazać. Zły przykład idzie z góry i potrzeba dużo samozaparcia i autentycznej chęci do pracy, by mimo przeciwności i masy durnych obowiązków dążyć do samodoskonalenia w sztuce pilotażu. Zamiast wspierać młodych pilotów i ich rozwój, starsi stopniem dbają tylko o siebie, za nic mają poziom swoich podopiecznych.
   Jedyną perfekcyjnie przygotowaną rzeczą jest robota papierkowa – lecz, niestety, robiona na lewo, jak na przykład statystyki lotów. Z powodu katastrofalnych wręcz oszczędności, wiecznie brakuje paliwa. Mimo to istnieją naciski z góry, by, wbrew logice, w papierach wszystko się zgadzało… i faktycznie się zgadza. Hipokryzja startuje na najwyższym poziomie i stopniowo schodzi na sam dół. Podobnie rzecz się ma z organizacją ćwiczeń. Ustawione na współpracę z okrętem podwodnym zajęcia odbywają się, z powodu awarii sprzętu, byle jak – okręt sobie, samolot sobie. Wszystko jedno, byle w raporcie wszystko wyglądało właściwie.
   
   Spełniona obietnica
   
   Zawada we wstępie obiecuje, że jego wspomnienia umożliwią uważnemu czytelnikowi zrozumienie dalekosiężnych mechanizmów, których istnienie miało wpływ tak na katastrofę smoleńską, jak i inne, mniej „spektakularne”, ale równie dotkliwe incydenty, związane z naszym lotnictwem w ostatnich latach. Po tych słowach nie spodziewałem się, że aż w takim stopniu. Myślałem też, że być może część z tej wiedzy zostanie przekazana w sposób, który okaże się zrozumiały jedynie dla osoby bardziej zorientowanej w tej tematyce – tymczasem ja, kompletny laik, przejdę obok nich obojętnie, nawet nie zdając sobie sprawy z własnej ignorancji.
   Jednak, bardziej nieszczęśliwie niż szczęśliwie, także byłem w stanie je zauważyć, ponieważ jest ich tak wiele i są, jak się okazuje, aż tak oczywiste– również dla tych, których powinnością jest praca nad wyeliminowaniem pokazanych na kartach książki zbyt licznych uchybień.
   Przyznam, że nie interesuję się kulisami największej polskiej katastrofy. Trudno jednak nie dostrzec sprytnie wplecionych przez autora „historyjek”, które w pewien sposób przypominają potwierdzone lub nie plotki krążące wokół niej. Zawada przytacza, na przykład, anegdotę o jednym z oficerów, który wymuszał ryzykowne kroki na swoich pilotach, takie jak lądowanie we mgle, co mogłoby się zakończyć wypadkiem. Człowiek ten, niepowstrzymywany przez nikogo, wręcz utwierdzany w słuszności swoich racji, wciąż działa
   w szeregach lotnictwa. Przyznam, że widzę tu analogię z wieściami o przymuszaniu pilotów tupolewa do podejścia do lądowania… ale może to jedynie moje przypuszczenia.
   Tak czy inaczej, polecam książkę Zawady. To interesująca lektura, a i pewne
   źródło informacji, dla wielu niewygodnych (choć autor unika podawania nazwisk, to sama opinia o środowisku, którą w nas kreuje, jest wystarczająco zła). Ponadto ma pewien uniwersalny wymiar. Ile bowiem z wad wypunktowywanych przez autora jest konsekwencją
   polskiej mentalności? Naszej skłonności do poprzestania na stworzeniu fasady itd.?
   Warto się zastanowić nad tym dłużej – nikogo to oczywiście nie rozgrzesza, daje jednak do myślenia, gdy zestawić podejście Amerykanów, ludzi skupionych na sukcesie, i Polaków, zastanawiających się jedynie nad tym, jak tu się wymigać od roboty.
   Iście (post)peerelowski stan rzeczy.
   

2. www.altair.com.pl 2011-10

   Na początku, jak przyznaje we wstępie sam autor, Związane skrzydła... miały być czymś na kształt Paragrafu 22 Josepha Hellera. Pierwotnie zamierzeniem Roberta Zawady było opisanie wojskowych absurdów, z jakimi zetknął się służąc w Lotnictwie Marynarki Wojennej. Z czasem jednak okazało się, że historie stawały się mniej śmieszne, a coraz bardziej poważne. Najpierw była katastrofa samolotu CASA, później Bryzy i Mi-24, a potem przyszedł 10 kwietnia 2010. Robert Zawada zakłada, nie bezpodstawnie, że skoro osobiście zetknął się z licznymi nieprawidłowościami w trakcie szkolenia, podobnie musiało być i innych jednostkach lotniczych. Jednak nie znajdziemy w jego książce bezpośrednich odniesień do Smoleńska i wcześniejszych katastrof.
   
   Książek o patologiach panujących w różnych armiach powstało bardzo wiele, jednak niewiele o Wojsku Polskim. Związane skrzydła... to w dużej mierze opis przebiegu kariery zawodowej autora, w odróżnieniu do powieści znanych na rynku wydawniczym od wielu lat, po pewnym wysiłku można ustalić nazwiska osób opisywanych w książce - choć sam autor ich nie podaje.
   
   Książka nie jest jednak wyłącznie opisem patologii. Zawiera wiele opisów ciężkiej i odpowiedzialnej służby lotników morskich i marynarzy. Czytelnik znajdzie w niej wiele interesujących opisów, w jaki sposób funkcjonuje współczesne lotnictwo morskie. To prawdziwa rzadkość na polskim rynku, zwłaszcza że informacje pochodzą z pierwszej ręki. Autor obnaża również, jak bardzo w niektórych aspektach odstajemy od naszych sojuszników i ile jeszcze jest do zrobienia w Marynarce Wojennej.
   
   Książka ma również wymiar osobisty, bowiem pod wpływem opisanych wydarzeń Robert Zawada postanowił zakończyć wcześniej swoją służbę wojskową, przechodząc na emeryturę.

3. Rzeczpospolita PIOTR GOCIEK

   Polska groza w przestworzach To byłaby bardzo śmieszna książka, gdyby jednocześnie nie była tak przerażająca. We wspomnieniach byłego pilota Marynarki Wojennej (dziś kapitana rezerwy) polskie lotnictwo wojskowe jawi się jako połączenie skeczów grupy Monty Pythona z jakimś depresyjnym splotem zbrodniczej głupoty i złej woli. Oto piloci wysyłani na szkolenie do USA jadą tam z socjalistycznym sprzętem, który nie pasuje do natowskich maszyn (sprzęt dostosują im do nowych norm... Rosjanie). Oto dowództwo chce oszczędzić dolary, więc prosi Amerykanów, by skrócić półroczny kurs do trzech miesięcy. Oto generałowie obwieszczają, że symulatory lotu nie są potrzebne bo zastąpiono je „treningiem w kabinie". Długo można by wymieniać. Zawada ciekawie opowiada, nie nudzi, nie zabija czytelnika technicznymi szczegółami, sypie pysznymi anegdotami z życia elitarnych jednostek. Ale śmiech prędzej czy później zamiera na ustach, gdy okazuje się, że kolejny żart odsłania tak naprawdę ponurą prawdę o polskiej armii. Lotnicy fałszują dokumentacje lotów, bo przełożeni chcą mieć „ładnie na grafiku". Godziny latania zaliczają nie ci, którzy powinni, ale ci, którym potrzebna jest stosowna ich liczba do dodatku pieniężnego albo do emerytury. Jak jest pogoda, nie ma paliwa, jak jest paliwo, nie ma komunikatów meteo, jak jest meteo, brak sprawnych maszyn, a jak są maszyny, to zamiast na nich latać, trzeba je umyć, bo przyjeżdża delegacja z ministerstwa. Osobny blok to opisy dziwnych relacji armii z próbującymi ją reformować politykami. Zawada nie ma o tych ostatnich dobrego zdania (czy można mu się dziwić ). Nie piętnuje po nazwisku, tylko po zjawisku, żeby głupotę było widać bez barw partyjnych. Jeden „humanizował" wojsko i kompletnie rozwalił w nim dyscyplinę, drugi martwił się głównie rozliczaniem nadgodzin żołnierzy, trzeci kazał studiować kulturoznawstwo, a dla innego lotnictwo było prywatną firmą powietrznych taksówek. „Dlaczego polskie samoloty spadają" – pyta w podtytule swej książki Robert Zawada. Odpowiedź jest smutna: bo oprócz talentu ludzi, który je pilotują, nie ma żadnego innego powodu, by mogły latać.

4. lotniczpolska.pl 2011-09-01

   Robert Zawada, autor książki "Związane skrzydła. Dlaczego polskie samoloty spadają. Raport pilota" podjął trud opisania sytuacji, jaka panuje w polskim lotnictwie. Pozycja została wydana nakładem wydawnictwa Helion (w marce Editio). Książka jest zapisem doświadczeń zawodowych autora – byłego pilota lotnictwa Marynarki Wojennej, obecnie pracownika Lufthansy, sejmowego eksperta lotniczego i komentatora wydarzeń związanych z lotnictwem i szkoleniem pilotów. Jako ekspert (konsultant) nadzwyczajnej podkomisji sejmowej do spraw zbadania procesu szkolenia lotniczego w Siłach Zbrojnych RP odwiedził wiele jednostek lotniczych, aby odpowiedzieć na pytanie: "Co jest nie tak ze szkoleniem polskich pilotów?". Rozmawiając z wojskowymi służącymi w jednostkach na terenie całego kraju, usłyszał relacje, które brzmiały znajomo: pielęgnowanie postkomunistycznej mentalności, brak ochoty do wprowadzania zmian, kulejący, niedostosowany do współczesnych wymogów system szkolenia. Czynni lotnicy potwierdzili to, co autor pamiętał ze swojego szkolenia i służby w lotnictwie Marynarki Wojennej. A potem był 10 kwietnia 2010. Wybrane cytaty …Zaczęło się od serii katastrof. Najpierw CASA, potem Bryza i wypadek Mi-24. Wszystkie te katastrofy spowodowane były błędami załóg wykonujących loty. To były błędy na pierwszy rzut oka niedopuszczalne: brawura, niedouczenie, lekceważenie przepisów. Gdyby to był jeden wypadek, można by powiedzieć, że akurat ci piloci byli słabo wyszkoleni… ...Symulator SH-2G był do kupienia za niewielkie pieniądze. Miałem okazję uczestniczyć w konferencji logistycznej w Jacksonville, gdzie jako pilot śmigłowców SH-2G miałem doradzać logistykom, w co ewentualnie można ten śmigłowiec doposażyć. Na pierwszym miejscu postawiłem symulator. Niestety, mimo że był to jedyny symulator na świecie do tego śmigłowca i korzystali z niego za grube dolary np. Egipcjanie, którzy pewnie zostawialiby te dolary u nas, gdybyśmy go mieli, usłyszałem, że to stary grat i nam taki niepotrzebny, że może będą kiedyś nowsze, to wtedy pomyślimy... ...Ówczesny Dowódca Marynarki, dla którego MW była prywatnym folwarkiem, wprowadzał taką atmosferę, że nikt nawet przez moment nie pomyślał o zrobieniu czy powiedzeniu mu czegoś, czego on nie chciałby zobaczyć czy usłyszeć. To za jego czasów nakazano pilotom MW latać w pomarańczowych kombinezonach. Co więcej, nakazał on na plecach tych kombinezonów napisać wielkimi literami LOTNICTWO MW, żeby zarówno on, jak i każdy inny, kto wchodzi do samolotu, wiedział, z kim leci, że to JEGO piloci! Na lotnictwie nie znał się kompletnie... ...Scenariusz pokazów lotniczych na całym świecie wygląda bardzo podobnie. Jedyne, co trzeba zrobić, żeby jak najwięcej skorzystać na takich pokazach, to postarać się, aby twój pokaz miał charakter statyczny. Oznacza to, że wcale nie musisz latać. Sprzęt stawia się po wylądowaniu w miejscu, gdzie będzie on oglądany, zamyka się na klucz i robi, co chce. W dzień pokazów wyznacza się kogoś, żeby stał jak kołek przy sprzęcie i gdy ktoś z publiczności podejdzie, opowiadał, co to i do czego służy. Najczęściej wyznaczany jest na początek ktoś, kto pił poprzedniej nocy najmniej i spał więcej niż godzinę, a jeśli takowego nie ma, to najmłodszy stopniem...

więcej recenzji

ukryj recenzje