Hobbit i filozofia. Prawdziwa historia tam i z powrotem

Recenzje książki: Hobbit i filozofia. Prawdziwa historia tam i z powrotem (5)

1. Czytając Iwona; 2016-08-12

   Twórczość Tolkiena to jedna z moich pierwszych miłości książkowych. Już praktycznie od pierwszych stron zachwycił mnie świat przedstawiony w Drużynie pierścienia i kolejnych częściach przygód Hobbitów oraz innych niesamowitych istot. Dopiero po przeczytaniu całego Władcy pierścieni miałam okazję zapoznać się z Hobbitem, który jest niejako wstępem do wydarzeń opisanych we Władcy pierścieni. Również i ta książka zdobyła szczególne miejsce w moim czytelniczym sercu. Z czasem, gdy zaczęła się wrzawa wokół filmów fabularnych w reżyserii Petera Jacksona, pojawiło się wiele produkcji dokumentalnych i publikacji luźno związanych z twórczością Tolkiena. Jedną z takich książek jest przeczytana przeze mnie niedawno Hobbit i filozofia. Prawdziwa historia tam i z powrotem.
   
   Już na okładce książki możemy przeczytać informację, że książka ta nie jest oficjalnie związana ani z twórczością Tolkiena, ani z filmem Hobbit, dlatego warto do niej podejść z dużym dystansem. 
   
   Czym jest książka Hobbit i filozofia …? Jest to zbiór tekstów – felietonów, esejów i artykułów grupy filozofów zajmujących się w szczególności kwestią filozofii w szeroko rozumianej literaturze. Jako główni autorzy wymienieni zostali Gregory Bassham, Eric Bronson i Wiliam Irwin, którzy współtworzyli również inne książki z serii … i filozofia (między innymi związanych z Narnią i Harrym Potterem). W książce znajdują się również artykuły innych znanych kulturoznawców, humanistów i filozofów.
   
   W poszczególnych częściach poruszane są kwestie związane z odkrywaniem siebie i swojego przeznaczenia. Autorzy próbują też odnaleźć w Hobbicie nawiązania do filozofii taoistycznej, konfucjanizmu, kosmopolityzmu, a nawet filozofii Nietzschego. Warto, w tym miejscu podkreślić, że wszelkie kwestie filozoficzne są przedstawione w przystępny sposób i nawet osoby, które do tej pory nie miały zbyt wiele do czynienia z tą dziedziną nauki, mogą swobodnie i bez obaw sięgnąć po publikację.
   
   Część z rozdziałów jest faktycznie bardzo ciekawa, inne można potraktować z przymrużeniem oka, jako wariację na temat tego, co autor miał na myśli. Mnie spodobały się pierwsze rozdziały dotyczące odnajdywania siebie oraz wojny sprawiedliwej.
   
   Książkę należy traktować bardziej jako ciekawostkę dla miłośników twórczości autora. Taki dodatek po skończeniu czytania Hobbita. A po zakończonej lekturze będziemy mogli sobie odpowiedzieć na pytanie, czy mamy w sobie coś z Hobbita, a w szczególności z Tuka 

2. Gazeta Krakowska 2014-09-05

   Przygody Hobbita, który wyrusza w podróż w towarzystwie czarodzieja i 13 krasnoludów, opisuje jedną z najchętniej czytanych powieści na świecie. Pod prostą opowiastką kryje się kopalnia filozoficznych zagadek, a każda kolejna lektura dostarcza nowych wrażeń.

3. efantastyka.pl Katriona, 2014-03-05

   Kilka lat temu, podczas pisania pracy magisterskiej, w moje ręce wpadła pewna ciekawa książka. Była nią pozycja pod tytułem „Czysta krew i filozofia. Wampiry stają się naprawdę niegrzeczne”, czyli, jak może wskazywać sam tytuł, spojrzenie na jeden z popularniejszych seriali stacji HBO okiem filozofa. Różnego rodzaju dywagacje o naturze wampirów i ludzi, wyjaśnianie przesłankami kierujących zachowaniami przedstawicieli różnych gatunków czy motyw wyjścia z szafy to tylko kilka z poruszanych w tej pozycji tematów. Książka tak bardzo przypadła mi do gustu, że postanowiłam zaznajomić się z resztą serii. Jakiś czas temu, na fali popularności najnowszej ekranizacji słynnej tolkienowskiej powieści w reżyserii Petera Jacksona, pojawiło się kolejne papierowe dziecko Williama Irwina, odpowiedzialnego za cały cykl filozoficznych rozważań, którego przedstawicielami są choćby „Harry Potter i filozofia” czy „Gra o tron i filozofia”. Tym razem czytelnik został przeniesiony do Śródziemia, by towarzyszyć w podróży niziołkowi, krasnoludom i czarodziejowi. Czy „Hobbit i filozofia. Prawdziwa historia tam i z powrotem” zachował klimat wcześniejszych części serii?
   
   Książka pod redakcją Gregory’ego Basshama i Erica Bronsona została podzielona na cztery części. „Odkryj swojego wewnętrznego Tuka” porusza kwestię taoizmu, platońskiej alegorii jaskini czy też hobbickich stóp. Tak, dobrze przeczytaliście – odnóży niziołka, które, jak się okazuje, są bardzo ważne, gdyż chodzenie zajmuje istotne miejsce w książce Tolkiena. To właśnie dlatego Bilbo ma stopy dosłownie stworzone do podróżowania. Druga część dzieła, „Dobry, zły i oślizgły”, zajmuje się dumą i skromnością w „Hobbicie”, wyjaśnieniem czym jest wojna sprawiedliwa oraz tym, jaką rolę w utworze angielskiego pisarza odgrywa sztuka (w końcu nie wszystkie rasy Śródziemia ją doceniają). W „Zagadki i pierścienie” największy nacisk położono na zestawieniu dwóch światów: magii i technologii, natomiast „Tam i z powrotem” porusza kwestię szczęścia, wolnej woli i opatrzności.
   
   Książka została napisana prostym i bardzo przystępnym językiem. Osoby, które pierwszy raz wkraczają do świata filozofii, nie poczują się zagubione, bowiem każda kwestia czy definicja jest wyjaśniania i obrazowana przykładami zaczerpniętymi z książki J.R.R. Tolkiena (mowa oczywiście o „Hobbicie”, choć pojawiają się również nawiązania do „Władcy Pierścieni” czy „Silmarillionu”). Twórcy pozycji są swego rodzaju przewodnikami po zaczarowanym świecie Śródziemia. Niektóre poruszane kwestie wydają się oczywiste i łatwo je zauważyć czytając powieść o przygodach hobbita i krasnoludów, jednak wiele z nich nabiera sensu dopiero po zapoznaniu się z filozoficzną serią (jak choćby dywagacje na temat stóp Bilba).
   
   „Hobbit i filozofia” to, w odróżnieniu do przewodników po filmie, dzieło poświęcone odkrywaniu drugiego dna książki Tolkiena. Nie znajdziecie tutaj dogłębnych charakterystyk postaci czy opisu treści. Na pewno za czytanie tej pozycji nie powinni brać się ci, którzy nie znają „Hobbita”, ponieważ pojawia się w niej spora liczba spoilerów. Jednak każdy, kto ceni sobie świat Śródziemia i komu podobała się literacka albo filmowa historia Bilba, znajdzie w tym dziele kilka naprawdę interesujących informacji wyjaśniających niektóre postępowania bohaterów.
   
   Wprawdzie ta pozycja nie należy do najlepszych z całego cyklu, o wiele ciekawsze okazały się „Czysta krew i filozofia” czy „Herosi i filozofia”, jednak na pewno nie żałuję czasu spędzonego na jej studiowaniu. Tak, studiowaniu, ponieważ nie jest to książka, którą się czyta, aby się zrelaksować. Ona wymaga od czytelnika myślenia, zrozumienia poruszanych kwestii i tematów. To typowa pozycja poszerzająca horyzonty, odpowiednia dla osób, które lubią łączyć przyjemne z pożytecznym.

4. ksiazka-online.pl 2013-06-30

   Chociaż dr House nie jest już takim wzorem i ekspertem jak w latach swojej świetności to jednak warto zapoznać się z książką „House i filozofia”, która prezentuje czytelnikowi jego filozoficzne podejście do otaczającej nas rzeczywistości. Podobnie jak bliźniacza pozycja “Hobbit i filozofia”.
   
   Autorzy “Dr House i filozofia – wszyscy kłamią” rozkładają skutecznego i mało przystojnego lekarza na czynniki pierwsze. Dlaczego jest tak nieprzystępny? Dlaczego zachowuje się arogancko w stosunku do ludzi? Czy może wynika to z faktu, że wyznaje filozofię Nitzchego sam będąc nadczłowiekiem? A może jego nihilizm ma podłoże gdzie indziej?
   
   Peter Vernezze twierdzi, że w doktorze drzemie taoista (czy aby na pewno?).Mark Wicclair pisze o jego medycznym paternaliźmie, natomiast Kenneth Ehrenberg zastanawia się na zderzeniem dwóch osobowości w Housie – autorytetu praktycznego i teoretycznego.
   
   Obserwując kolejne odcinki serialu wydawać by się mogło, że autorzy mają dużo racji. Nie zgłębiają jednak za bardzo każdej z propozycji – co jednak ważne tłumaczą je w sposób jasny i zrozumiały. Okazuje się, że filozofia nie musi być zła jeśli podana jest w ciekawy i przystępny sposób.
   
   Z podobnego założenia wyszli autorzy pracy “Hobbit i filozofia” chociaż tu więcej jest etyki niż nauki Platona. Laura Garcia zastanawia się nad problemem skromności i dumy w Hobbicie. Natomiast Gregory Bassham prezentuje pogląd na temat chęci posiadania. Philip Tallon pokazuje piękno w tej opowieści Tolkiena podczas gdy Amy Kind mierzy się z paradoksem fikcji.
   
   Okazuje się, że filozofia i etyka są wszędzie. I choć złościć można się na istnienie tychże nauk w dyskursie publicznym i mówić można wiele o ich marnym zastosowaniu w świecie, gdzie trzeba umieć robić pieniądze to fakt faktem, że stanowią one podstawę wielu “hitów” współczesnego świata.

5. wiadomosci24.pl Adrianna Adamek-Świechowska, 2013-04-27

   Alternatywny Tolkienowski świat przedstawiony zainspirował grono filozofów do podjęcia odwiecznych i fundamentalnych zagadnień ludzkich w kontekście najważniejszych idei filozoficznych.
   
   Punktem wyjścia wielu autorskich refleksji na filozoficzne tematy na kanwie utworu Johna Ronalda Reuela Tolkiena Hobbit, czyli tam i z powrotem jest interesujące spostrzeżenie, sytuujące jego opowieść w samym źródle filozofii, mianowicie stwierdzenie analogii między przypowieścią o Bilbie Bagginsie a platońską alegorią jaskini. Gregory Bassham i Eric Bronson zauważają, że lekcja dana przez Tolkiena mieści się doskonale w ramach platońskiej opowieści o otwieraniu się na nowe idee i wyższe prawdy. Stwierdzają tym samym, że dziecięca historia, będąca preludium Władcy Pierścieni, stawia przed czytelnikami wiele głębokich pytań. Ich pokaźny rejestr wyliczony we wstępie wprowadza w złożony system zagadnień filozoficznych, podjętych w zebranych w tomie Hobbit i filozofia artykułach. Warto zaznaczyć, że rozważania uwzględniają świat Władcy Pierścieni, z którym obraz wydarzeń Hobbita nierozerwalnie się łączy.
   
   Celem filozofów, autorów tekstów, analizujących elementy przygód Bilba, jest wykorzystanie literackiej opowieści dla upowszechnienia idei wielkich myślicieli. Silne związki między Tolkienem a czołowymi filozofami, ukryte w Śródziemiu, stają się bardziej dostrzegalne w rozprawkach im poświęconych. Paralele myślowe są widoczne za sprawą bezpośrednich przywołań twierdzeń, teorii, poczynając od źródeł filozofii: Sokratesa, Platona, Arystotelesa, Boecjusza, Laoziego, ale na nich nie poprzestając, bo wśród nawiązań odnalezione zostały przekazy nowożytnych i współczesnych nie tylko filozofów, ale i historyków, pisarzy, historyków, jak na przykład św. Tomasz z Akwinu, Thomas More, Karol Marks, Henry David Thoreau, Tom Morris, Hans Georg Gadamer, William Wordsworth, a nade wszystko Szekspir. Analogie z eposami starożytnymi nie tylko z kręgu europejskiego unaoczniają uniwersalne treści tkwiące w literackiej opowieści Tolkiena.
   
   Bohaterowie Hobbita zdają się być zaznajomieni z jedynie słusznymi sposobami postępowania, jakie zalecane są przez filozofów. Podążając tropem maksym filozoficznych, jak też spostrzeżeń, złotych myśli, wysnuwanych z opowieści, czytelnik wchodzi na trop osobistego rozwoju. Śladem Tolkienowskich postaci uświadamia sobie pradawne prawdy, od których zazwyczaj pokusy życia oddalają. Czytelnicza wędrówka z Bilbem, pogłębiona o świadomość fundamentalnych zagadnień, przeobraża się za sprawą przewodnictwa autorów studiów i rozpraw w swoistą podróż w głąb samego siebie. Tolkienowska wizja natury, człowieka, świata jest zaproszeniem do refleksji nad współczesnymi dylematami egzystencjalnymi i cywilizacyjnymi. Jeden z autorów, W. Christopher Stewart przywołuje choćby sprawy klonowania, przedłużania ludzkiego życia, zmieniania klimatu Ziemi, eksterminacji za skutek broni masowego rażenia.
   
   Hobbit Tolkiena to różne opowieści w zależności od tego, jakie treści się w książce dostrzega. Szereg artykułów dowodzi, że jedna skromna historia przygodowa kryje nieprzebrane bogactwo problemów. Różne rozważania ujawniają niezbity fakt, że mistrz Śródziemia oferuje swoistą terapię, charakterystyczną dla literatury fantasy. Jest nią uzdrawianie z fizycznej i duchowej ślepoty na zjawiska obecne w świecie. Hasłem wywoławczym wezwania do poszerzenia świadomości są słowa elfa Gildora do Froda: „Otacza cię szeroki świat: możesz się w nim zamknąć, lecz nie uda ci się na zawsze od niego odgrodzić”. Wszelkie trudności, z jakimi zmaga się człowiek rodzą się na styku jego jestestwa i świata zewnętrznego. Bohaterowie Hobbita reprezentują większość zwykłych ludzi. Kreatywność Tolkiena staje się zatem dla czytelnika wartościowym przewodnikiem, który we właściwy sposób oświetlają autorzy tomu Hobbit i filozofia.

więcej recenzji

ukryj recenzje